Lưu ý đối với bệnh nhân sau mổ thay khớp háng

Trên thực tế, do điều kiện bệnh nhân quá tải, người bệnh chưa được các bác sĩ dành thời gian nhiều để hướng dẫn, tư vấn chế độ vận động, tập luyện sau mổ một cách chi tiết. Vì vậy, bài viết này hy vọng phần nào giúp người bệnh sau mổ thay khớp háng có nhiều thông tin hơn, biết được các bài tập cơ bản, tránh một số động tác dễ gây trật khớp, góp phần làm tăng chất lượng cuộc sống, kéo dài thời gian sử dụng khớp háng nhân tạo.

Phẫu thuật thay khớp háng ngày nay đã được chứng minh là một giải pháp điều trị rất hiệu quả, an toàn cho những người có những chấn thương, bệnh lý về khớp háng. Tuy vậy, sau phẫu thuật, người bệnh cần nắm được những thông tin cần thiết, đặc biệt phải thực hiện các bài tập nhằm tăng cường sức khỏe cho cơ vùng đùi và quanh khớp háng, tăng độ linh hoạt cho khớp sau phẫu thuật thì hiệu quả mang lại mới cao nhất.

Sơ lược về khớp háng.

Khớp háng là khớp nối liền giữa xương đùi và xương chậu, là khớp lồi cầu-ổ cối, trong đó chỏm xương đùi có hình cầu (tròn) di động xoay tròn trong ổ cối (hõm cối). Không giống như khớp kiểu bản lề của khớp gối, chỉ cử động hai hướng là gấp và duỗi, khớp háng chuyển động nhiều hướng: gấp duỗi, dạng khép, xoay trong xoay ngoài. Biên độ vận động lớn nhưng khớp háng không dễ trật vì có hệ thống dây chằng bao khớp, đặc biệt là hệ thống cơ quanh khớp rất chắc, khỏe. Hệ thống cơ này giúp khớp háng thực hiện được nhiều động tác như: đi, chạy, ngồi, bước lên, xuống cầu thang…

Khớp háng nhân tạo có biên độ vận động khá tốt, mặc dù có hạn chế hơn một chút so với khớp bình thường. Khi gắn vào cơ thể, khớp háng nhân tạo được cố định vững chắc vào xương chậu và ống tủy xương đùi. Hệ cơ và dây chằng, bao khớp xung quanh giữ cho khớp không bị trật mỗi khi vận động, cơ càng khỏe thì nguy cơ trật khớp sau mổ càng thấp. Đây là lý do tại sao tập luyện sau mổ có vai trò quan trọng.

Trước mổ do tình trạng đau, chân ít vận động trong nhiều tháng nhiều năm gây nên tình trạng teo cơ vùng mông, đùi, làm cho cơ yếu hơn bình thường. Nguy cơ trật khớp háng nhân tạo sẽ cao nhất trong 6-8 tuần đầu sau mổ. Để tránh nguy cơ này, người bệnh sau mổ cần thảo luận cùng bác sĩ mổ, điều dưỡng, bác sĩ phục hồi chức năng để biết cách phòng tránh.

Để đề phòng trật khớp háng sau mổ, nên đặt một gối nhỏ giữa hai chân khi nằm tránh khép háng. Gối này đặt thường xuyên ngay sau mổ và trong suốt thời gian nằm viện.

Trong hai tuần đầu sau mổ, không được ngồi trên giường hoặc trên ghế và vươn người về phía trước. Thời gian về sau, khi cơ vùng quanh khớp háng khỏe lên, những động tác này có thể được cải thiện.

Tập luyện.

Trong quá trình tập luyện, người bệnh có thể bước đi bình thường với khớp háng mới, tuy nhiên mới đầu sẽ đau và có cảm giác cứng khớp. Khi đó bác sĩ phẫu thuật sẽ khuyên bệnh nhân nên dùng nạng hỗ trợ khi đi lại và tỳ chân mức độ hợp lý, cùng với qui trình tập luyện được bác sĩ phục hồi chức năng đưa ra, người bệnh sẽ thích nghi dần và đau sẽ giảm dần, đến lúc sẽ hết đau.

Lưu ý đối với bệnh nhân sau mổ thay khớp háng

Mục đích tập phục hồi chức năng là làm khỏe cơ và tăng dần biên độ vận động của khớp háng. Quá trình tập luyện của người bệnh phải được bác sĩ phẫu thuật phối hợp bác sĩ phục hồi chức năng hoặc điều dưỡng viên kiểm tra và hướng dẫn.

Ngay sau mổ, người bệnh có thể dùng thuốc giảm đau và bắt đầu chương trình tập luyện ngay. Khi tình trạng đau đã hết, cường độ tập sẽ được tăng dần.

Trong quá trình tập luyện, người bệnh cần ghi nhớ một số điểm quan trọng. Để khớp mới được khỏe hơn, người bệnh cần lưu ý một số điểm sau:

Khởi đầu khi tập từ từ và tăng dần. Đặt ra cho mình những mục tiêu cần đạt được, ví dụ như:

Đi bộ được 100 mét

Bước lên và xuống cầu thang

Đi dạo quanh một con phố nhỏ

Trong quá trình luyện tập có thể xuất hiện những bất thường thì phải hỏi bác sĩ ngay.

Chườm nóng và lạnh.

Chườm lạnh giúp giảm sưng nề, giảm đau. Chườm lạnh mỗi lần trong vòng 15-20 phút.

Chườm nóng giúp giãn cơ, làm tăng độ linh hoạt của khớp. thời gian chườm nóng là 15-20 phút.

Những điều người bệnh nên làm và không được làm.

Người bệnh phải ghi nhớ những gì được phép làm và không được phép làm, đặc biệt là trong những tháng đầu sau mổ.

Tránh nguy cơ trật khớp, người bệnh không nên:

Gấp đùi quá nhiều về phía bụng

Xoay chân vào trong

Ngồi bắt chéo chân mổ

Ngồi xổm

Ngồi hố xí thấp

Cố cúi khom người khi đi tất, đi giầy

Nằm ngiêng về phía chân lành khi ngủ

Người bệnh nên:

Ngồi ghế cao

Ngồi hố xí cao

Thường xuyên đặt gối giữa hai chân khi ngủ, đặc biệt trong thời gian đầu sau mổ

Kê một gối đủ dày giữa hai đầu gối khi nằm nghiêng

Khi đi tất, dày nên nhờ người khác hỗ trợ.

Giảm cân nếu thừa cân; lên kế hoặc đầy đủ khi đi công tác xa, đi du lịch…

Một số lưu ý khác:

Đi bộ đơn thuần không thay thế được các bài tập khác

Chưa nên ngồi lái xe ô tô khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ

Nên được bác sĩ tư vấn khi quan hệ vợ chồng

Phải khai báo bác sĩ có khớp nhân tạo khi phải tiến hành các cuộc phẫu thuật khác.

Phẫu thuật thay khớp háng mang lại cho người bệnh nhiều lợi ích, cải thiện chất lượng cuộc sống rất đáng kể. Kết quả lâu dài phụ thuộc nhiều vào sự cố gắng tập luyện của người bệnh. Ngoài tập luyện, trong sinh hoạt hằng ngày, người bệnh cần ghi nhớ những điều nên làm và không được làm để tránh nguy cơ trật khớp, gãy xương. Giảm mức độ hoạt động, cố gắng giảm cân đều góp phần tăng sức bền cho khớp. Sau mổ thay khớp háng, người bệnh cơ bản có chất lượng cuộc sống như người bình thường.

►Xem thêm: Gai gót chân